De opening van het Holland Festival is elk jaar een big deal. Dit keer waren zelfs Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima aanwezig om de opening van dit toonaangevende internationale podiumkunstenfestival te aanschouwen. Vortex Temporum van choreografe Anne Teresa de Keersmaeker is een dansvoorstelling die uitgaat van basale en minimalistische bewegingen en klanken. Dit zorgt voor fascinatie bij de fijnproevers, maar laat de gemiddelde kijker wat verloren achter.
Een zestal musici zit in het eerste deel van de voorstelling in een halve cirkel op het podium, in alledaagse kleding maar met felgekleurde sokken. Dit laat, net als de muziek, een groot contrast zien. Een contrast tussen hard en zacht, fel en sober. Dit verschil komt ook duidelijk terug in de zwarte kleding en de felle sokken van de dansers van het ensemble Rosas. De muzikanten van gezelschap Ictus spelen onder leiding van dirigent Georges-Elie Octors het stuk Vortex Temporum van Gérard Grisey (1946) uit eind twintigste eeuw. Voor de gemiddelde luisteraar een buitengewoon hoog en ongestructureerd stuk. Vooral de pianomuziek is wispelturig en af en toe trekken de cellist en violist aan een snaar of zorgen ze met de strijkstok voor een lange uitgerekte klank.
Muziek vertolken met het lichaam
In de voorstelling komen de muzikanten en dansers bij elkaar. Niet letterlijk, maar vooral figuurlijk. Nadat de musici het podium verlaten hebben komen er zes dansers voor het tweede deel van het stuk het podium op en vertolken ze de muziek met hun lichamen. Je kunt zien dat één van de dansers het snelle en luide geluid van de piano weerspiegelt en een andere danser de lange klanken van de cello. In het derde deel van Vortex Temporum komen dans en muziek samen.
Deelgenoot van de bewegingen
Het is mooi om te zien hoe de dansers in het tweede deel beginnen zonder muziek. Tijdens het dansen hoor je ze hijgen en puffen, wat de dansers dichterbij het publiek brengt. Als kijker ben je deelgenoot van hun bewegingen. De dans bestaat vooral uit het lopen van cirkels en het maken van ronde armbewegingen. Een choreografie die typerend is voor De Keersmaeker. In Vortex Temporum gaat zij in de dansstijl terug naar haar minimalistische periode waarin ze grote contrasten laat zien. De dansers wisselen kleine rustige stappen af met plotselinge acceleraties en de violist speelt zowel rustige, lange halen als harde staccato stukken.
Staande ovatie
Voor het publiek is het hard werken in de zaal om de samenhang tussen de dans en muziek te ontdekken. Als de danser, die de pianobewegingen vertolkt, alleen met de pianist op het podium staat wordt de samenhang echt duidelijk. Het is een prachtig moment wanneer de danser zijn passen versnelt op de staccato klanken van de piano en diepe draaibewegingen maakt als er zware tonen uit de vleugel komen.
Voor de echte fijnproever is Vortex Temporum een lust voor het gehoor en voor het oog, waardoor de staande ovatie bij de opening van het Holland Festival welverdiend is. Maar de gemiddelde luisteraar moet goed opletten om alle verbanden te kunnen ontdekken en de excellentie te kunnen onderscheiden in de dansbewegingen.
Het bericht Vortex Temporum van Anne Teresa de Keersmaeker is vooral voor de echte fijnproever fascinerend verscheen eerst op CultuurBewust.nl.